Khi trẻ bị đau nhức răng, bé thường quấy khóc, biếng ăn, mất ngủ,... Nhiều phụ huynh có tâm lý chủ quan, cho rằng đó chỉ là răng sữa và sẽ sớm thay, hoặc chỉ cho con dùng thuốc giảm đau tạm thời mà không điều trị gốc rễ. Điều đó thể gây biến chứng nặng nề, ảnh hưởng đến sức khỏe, việc xác định nguyên nhân khiến trẻ đau răng giúp có hướng xử lý kịp thời.

5 nguyên nhân phổ biến khiến trẻ đau nhức răng

Để xác định nguyên nhân, cha mẹ cần quan sát kỹ thời điểm và kiểu đau của trẻ.

1. Sâu răng

1. Triệu chứng: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất. Cơn đau thường chỉ xuất hiện khi có kích thích. Trẻ sẽ kêu đau hoặc ê buốt khi ăn đồ ngọt, uống nước lạnh, hoặc khi thức ăn lọt vào lỗ sâu. Cơn đau thường ngắn, hết ngay sau khi loại bỏ kích thích (súc miệng sạch).
2. Ảnh hưởng: Lỗ sâu đã phá hủy lớp men, làm lộ lớp ngà răng (nơi có các ống thần kinh nhỏ). Các kích thích nóng, lạnh, ngọt sẽ tác động trực tiếp vào các ống ngà này, gây ê buốt. Cần điều trị sớm, nếu để lâu sẽ tiến triển thành viêm tủy.

2. Viêm tủy răng sữa

1. Triệu chứng: Đây là nguyên nhân gây ra những cơn đau dữ dội nhất. Đặc điểm nhận biết là cơn đau tự phát, tức là đau ngay cả khi không ăn uống gì. Đáng sợ nhất là trẻ đau răng ban đêm, cơn đau kéo dài, giật thót từng cơn, khiến trẻ không thể ngủ, quấy khóc vật vã. Dùng thuốc giảm đau chỉ có tác dụng tạm thời.
2. Ảnh hưởng: Vi khuẩn đã xâm nhập vào buồng tủy, gây viêm và tăng áp lực bên trong. Buồng tủy là một khoang cứng, không thể giãn nở, nên áp lực này chèn ép trực tiếp vào các đầu dây thần kinh, gây ra cơn đau. Cần can thiệp nha khoa để lấy tủy và ngăn nhiễm trùng lan rộng.

3. Mọc răng

1. Triệu chứng: Cơn đau thường âm ỉ, khó chịu. Trẻ hay quấy khóc, chán ăn, chảy nhiều nước dãi và hay đưa tay vào miệng. Cha mẹ có thể thấy nướu ở vùng trong cùng (phía sau răng sữa cuối cùng) bị sưng đỏ. Đôi khi trẻ có thể sốt nhẹ.
2. Ảnh hưởng: Cơn đau này là đau sinh lý của quá trình phát triển, nhưng cần chăm sóc để tránh viêm nhiễm.

4. Áp xe răng

1. Triệu chứng: Khi tủy đã chết hoàn toàn, cơn đau dữ dội (như viêm tủy) có thể tạm hết. Nhưng sau đó, nhiễm trùng lan xuống chóp chân răng, tạo thành ổ mủ (áp xe). Trẻ sẽ cảm thấy đau nhức liên tục, cảm giác răng bị trồi cao lên, cắn vào là đau. Dấu hiệu rõ nhất là nướu sưng phồng, có một mụn mủ (giống mụn trứng cá) màu trắng hoặc đỏ. Trường hợp nặng có thể gây sưng mặt, sốt cao.
2. Ảnh hưởng: Mủ tích tụ trong xương hàm, không có đường thoát, gây áp lực và phá hủy xương. Cần rạch mủ hoặc điều trị tủy/nhổ răng để dẫn lưu mủ, tránh nhiễm trùng lan rộng.

5. Viêm nướu hoặc kẹt thức ăn

1. Triệu chứng: Đau tại một kẽ răng cụ thể. Trẻ chỉ đau khi nhai vào điểm đó. Nướu ở kẽ răng sưng đỏ, ấn vào chảy máu.
2. Ảnh hưởng: Thức ăn bị kẹt cứng giữa hai kẽ răng, gây kích thích cơ học và tạo ổ vi khuẩn gây viêm nướu cấp tính. Có thể tự xử lý tại nhà nhưng nếu để lâu cũng gây viêm nha chu.

6. Chấn thương răng

1. Triệu chứng: Răng đau khi chạm vào, có thể bị lung lay nhẹ hoặc đổi màu như răng bé bị vàng sau khi bị té ngã, va đập.
2. Ảnh hưởng: Va đập gây tổn thương dây chằng quanh răng hoặc làm đứt mạch máu nuôi tủy, khiến tủy bị chết. Cần đi khám và chụp X-quang để kiểm tra chân răng và mầm răng vĩnh viễn.

Hướng dẫn giảm đau răng cho trẻ tại nhà

Khi trẻ đau, mục tiêu của cha mẹ là giảm đau tạm thời. Đây không phải là điều trị, và trẻ nên đi khám nha sĩ sau đó.

1. Súc miệng bằng nước muối ấm: Pha 1 thìa cà phê muối vào 1 ly nước ấm (không nóng). Cho trẻ súc miệng nhẹ nhàng (không súc mạnh). Nước muối ấm giúp sát khuẩn nhẹ, giảm viêm và có thể làm dịu cơn đau.
2. Dùng chỉ nha khoa: Nếu nghi ngờ kẹt thức ăn, cha mẹ nhẹ nhàng dùng chỉ nha khoa để lấy mảnh thức ăn ra khỏi kẽ răng. Tuyệt đối không dùng tăm nhọn chọc vào nướu bé.
3. Chườm lạnh bên ngoài má: Dùng một túi đá nhỏ bọc trong khăn vải, chườm lên vùng má (bên ngoài) tương ứng với vị trí răng đau trong 10-15 phút. Hơi lạnh giúp co mạch, giảm sưng và làm tê liệt tạm thời cảm giác đau.
4. Dùng thuốc: Các loại thuốc giảm đau hạ sốt an toàn cho trẻ là Paracetamol (Acetaminophen) hoặc Ibuprofen. Phải dùng đúng liều lượng: Tính liều theo cân nặng của trẻ (ví dụ: Paracetamol 10-15mg/kg cân nặng/lần, cách nhau 4-6 tiếng). Lưu ý không tự ý kết hợp thuốc cho trẻ uống, cần tham vấn ý kiến của bác sĩ.

Trường hợp nào cần đưa trẻ đi khám?

Đây là dấu hiệu nhiễm trùng đã lan rộng, cần đưa trẻ đi khám ngay:

1. Trẻ bị sưng to ở mặt, má, hoặc sưng vùng dưới cằm/hàm.
2. Trẻ bị sốt cao (trên 38.5 độ C) kèm theo đau răng.
3. Trẻ đau dữ dội, liên tục, dùng thuốc giảm đau không đỡ.
4. Trẻ không thể há miệng, khó nuốt hoặc khó thở (rất hiếm, nhưng cực kỳ nguy hiểm).

Các phương pháp điều trị trẻ bị đau nhức răng

Khi đến nha khoa, trẻ sẽ được chụp X-quang. Tùy vào nguyên nhân đã chẩn đoán, bác sĩ sẽ có các can thiệp dứt điểm:

1. Sâu răng: Trám răng (hàn răng).
2. Viêm tủy: Điều trị tủy (lấy tủy) và bọc mão sứ bảo vệ.
3. Áp xe: Rạch dẫn lưu mủ, điều trị tủy hoặc nhổ răng (nếu nhiễm trùng quá nặng).
4. Mọc răng: Vệ sinh tại chỗ, bôi thuốc giảm đau.

Trẻ bị đau nhức răng là một trải nghiệm đau đớn cho con và căng thẳng cho cha mẹ. Cơn đau này là một hồi chuông cảnh báo không thể bỏ qua. Việc sử dụng các biện pháp giảm đau tại nhà chỉ là tạm thời. Cha mẹ cần nhanh chóng xác định nguyên nhân (dựa trên triệu chứng) và đưa trẻ đến nha sĩ sớm nhất có thể. Điều trị triệt để các bệnh lý răng sữa là cách duy nhất để chấm dứt cơn đau, ngăn ngừa biến chứng và bảo vệ mầm răng vĩnh viễn quý giá cho tương lai của trẻ.