Võng mạc, lớp mô thần kinh cảm nhận hình ảnh tinh vi nằm ở đáy mắt, giữ vai trò quyết định đối với thị lực. Khi bộ phận này gặp tổn thương, sự suy giảm chức năng thị giác có thể diễn ra rất nhanh chóng, dẫn đến nguy cơ mất thị lực vĩnh viễn nếu không được can thiệp kịp thời.

Nhãn khoa hiện đại đặc biệt coi trọng việc điều trị bệnh võng mạc, xem đây là yếu tố then chốt để bảo tồn chất lượng sống. Bài viết này sẽ cung cấp cái nhìn tổng quan về các phương pháp can thiệp tiên tiến nhất, giúp bạn chủ động hơn trong việc chăm sóc sức khỏe đôi mắt.

1. Bản chất và nguyên nhân gây tổn thương võng mạc

Bệnh lý võng mạc là thuật ngữ y khoa dành cho mọi sự thay đổi bệnh lý, rối loạn cấu trúc xảy ra tại lớp mô cảm thụ ánh sáng này.

Các vấn đề võng mạc phổ biến:

1. Bệnh Võng mạc Đái tháo đường: Biến chứng mạch máu từ bệnh tiểu đường.
2. Thoái hóa Hoàng điểm (AMD): Tổn thương liên quan đến tuổi tác tại trung tâm võng mạc.
3. Tổn thương Cơ học: Rách hoặc bong võng mạc.
4. Viêm Võng mạc: Gây ra do nhiễm trùng hoặc bệnh tự miễn.

Các triệu chứng thường gặp như nhìn thấy bóng mờ, nhìn méo hình, hoặc xuất hiện các chấm đen là tín hiệu cảnh báo cần được thăm khám ngay.

Nguyên nhân gốc rễ:

Bên cạnh yếu tố lão hóa và di truyền, các bệnh lý toàn thân không được kiểm soát tốt (như Tăng huyết áp, Đái tháo đường) là nguồn gốc hàng đầu gây tổn thương võng mạc. Tầm soát định kỳ là biện pháp hiệu quả nhất để phát hiện tổn thương vi thể (rất nhỏ) trước khi chúng gây ra hậu quả không thể đảo ngược.

2. Dấu hiệu nhận biết và ai cần can thiệp điều trị sớm?

Phát hiện sớm quyết định 90% thành công của quá trình điều trị.

Dấu hiệu cần thăm khám khẩn cấp:

1. Giảm thị lực: Thị lực suy giảm đột ngột hoặc mờ đi không giải thích được.
2. Hiện tượng quang học: Xuất hiện chớp sáng (photopsia) hoặc các vật thể trôi nổi đột ngột tăng lên về số lượng và kích thước.
3. Nhìn bị biến dạng: Đường thẳng bỗng nhiên trở thành đường cong hoặc lượn sóng.
4. Mất tầm nhìn: Cảm giác như có "bức màn" che khuất một phần hoặc toàn bộ thị trường.

Nhóm đối tượng bbắt buộc ttầm soát định kỳ:

1. Bệnh nhân mạn tính: Đặc biệt là người mắc Đái tháo đường và Tăng huyết áp.
2. Yếu tố tuổi tác: Người trên 50 tuổi (nguy cơ cao bị AMD).
3. Tiền sử cá nhân: Từng bị chấn thương mắt hoặc có tiền sử phẫu thuật nội nhãn.
4. Yếu tố gia đình: Có người thân mắc bệnh võng mạc.

Nếu bác sĩ phát hiện tổn thương qua các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh (như chụp OCT), bệnh nhân phải tuân thủ nghiêm ngặt phác đồ được đề ra để ngăn chặn sự tiến triển của bệnh.

3. Các phương pháp điều trị tùy chỉnh cho bệnh võng mạc

Y học đã phát triển nhiều giải pháp hiệu quả, được áp dụng linh hoạt theo từng tình trạng bệnh:

3.1. Tiêm nội nhãn

Đây là phương pháp điều trị sinh học được sử dụng rộng rãi nhất hiện nay, đặc biệt hiệu quả đối với phù hoàng điểm và thoái hóa hoàng điểm thể ướt.

1. Nguyên tắc: Dùng kim siêu nhỏ đưa trực tiếp các loại thuốc đặc trị (chủ yếu là nhóm Anti-VEGF) vào khoang dịch kính.
2. Ưu điểm: Đảm bảo nồng độ thuốc tối đa ngay tại vị trí tổn thương võng mạc, giảm thiểu tác dụng phụ toàn thân.

3.2. Laser quang đông võng mạc

Thủ thuật ít xâm lấn, sử dụng năng lượng laser để tạo ra các điểm sẹo có kiểm soát.

Ứng dụng:

1. Hàn Rách: Bịt kín các vết rách võng mạc, ngăn chặn tình trạng bong võng mạc.
2. Kiểm soát Mạch máu: Phá hủy các mạch máu bất thường (tân mạch) trong bệnh võng mạc tiểu đường tăng sinh, giảm nguy cơ xuất huyết và phù nề.

3.3. Phẫu thuật cắt dịch kính

Đây là một kỹ thuật ngoại khoa vi mô, được chỉ định cho các trường hợp bệnh đã nặng hoặc có biến chứng phức tạp.

Chỉ định: Xuất huyết dịch kính không hấp thu, bong võng mạc, màng tăng sinh bề mặt võng mạc.

Nguyên tắc: Loại bỏ dịch kính bị đục, máu đông hoặc mô sẹo, giải phóng lực co kéo và cố định lại võng mạc.

3.4. Độn đai củng mạc

Phương pháp này được áp dụng phổ biến trong điều trị bong võng mạc do rách. Bác sĩ đặt một dải silicone mềm (đai) bên ngoài nhãn cầu để tạo lực ép nhẹ. Lực ép này giúp đẩy thành mắt vào phía trong, tạo điều kiện cho võng mạc bị bong áp sát trở lại vị trí giải phẫu cũ.

4. Hướng dẫn chăm sóc và phòng ngừa tái phát

Thành công bền vững của việc điều trị phụ thuộc rất lớn vào sự tuân thủ nghiêm ngặt của bệnh nhân.

Các bước chăm sóc hậu phẫu:

1. Tuân thủ Phác đồ: Sử dụng thuốc theo đúng chỉ định và tái khám theo lịch hẹn. Không được tự ý thay đổi hoặc ngưng thuốc.
2. Quản lý Bệnh nền: Đây là yếu tố then chốt. Bệnh nhân tiểu đường/tăng huyết áp phải kiểm soát chặt chẽ các chỉ số để tránh bệnh võng mạc tái phát.
3. Bảo vệ Cơ học: Tránh va chạm mạnh, không dụi mắt và hạn chế môi trường ô nhiễm.
4. Lối sống: Tuyệt đối cai thuốc lá, bổ sung dinh dưỡng có lợi cho mắt (Omega-3, Vitamin). Tránh lao động nặng trong thời gian hồi phục.

5. Khung chi phí điều trị võng mạc

Chi phí điều trị rất khác nhau, tùy thuộc vào nhiều yếu tố: kỹ thuật can thiệp được chọn, mức độ phức tạp của bệnh, và loại thuốc/vật tư sử dụng (đặc biệt là thuốc tiêm nội nhãn).

Để đảm bảo quyền lợi, bệnh nhân cần yêu cầu tư vấn minh bạch về các hạng mục chi phí:

1. Chẩn đoán: Phí khám, chụp OCT, siêu âm.
2. Thủ thuật cơ bản (Laser/Tiêm): Chi phí tính theo lần thực hiện và loại thuốc.
3. Phẫu thuật nội nhãn (Cắt dịch kính/Độn đai): Chi phí tổng thể cao hơn, bao gồm phí phẫu thuật và vật tư chuyên dụng.

6. Tiên lượng và mục tiêu phục hồi thị lực

Tiên lượng phục hồi thị lực phụ thuộc vào mức độ tổn thương tại thời điểm can thiệp.

1. Cơ hội phục hồi cao nhất: Khi bệnh được phát hiện sớm, trước khi hoàng điểm (trung tâm thị lực) bị ảnh hưởng nghiêm trọng.
2. Mục tiêu khi Can thiệp Muộn: Giữ lại thị lực còn sót lại và ngăn chặn tình trạng xấu đi, do tổn thương đã trở nên vĩnh viễn (sẹo hóa).

Sự kết hợp giữa chuyên môn y khoa tại Bệnh viện Mắt Sài Gòn Biên Hòa và sự tuân thủ của người bệnh là công thức cốt lõi để đạt được kết quả thị lực tốt nhất và bền vững.